پروژه انتقال آب در عربستان و چین چه بود و به کجا رسید؟
به گزارش گل بخر، دکتر معتق می گوید: «باید دقت کنیم در کشورهایی که از انتقال آب بهره برده اند، در حقیقت به آخرین گزینه دست زده اند، یعنی کشور عربستان که از همین سیستم برای حل مشکل کم آبی استفاده کرده، هیچ رودخانه دایمی ندارد. وگرنه این سیستم لزوما راهی برای حل مشکل کم آبی یا بی آبی نیست.»
ایرن مهرگان: پنج شنبه گذشته، ۲۲ دی ماه ۱۴۰۱ سیدابراهیم رئیسی در مسافرت استانی خود به دارالعباده، دستور اجرای عملیات ابرطرح انتقال آب از خلیج فارس به یزد را صادر کرد. این طرح با هدف صنعت و کشاورزی پربازده و پشتیبانی از آب آشامیدنی مورد نیاز استان اجرا می گردد و مقرر است میزان اختصاص آب از خلیج فارس برای استان یزد ۲۵۰ میلیون مترمکعب باشد. هرچند در نگاه اول چنین پروژه بزرگی مثبت بنظر می رسد اما ارزیابی متخصصان و کارشناسان حوزه محیط زیست از این اتفاق چندان مثبت نیست. این نگاه منفی قبل از این هم درباره ی چنین طرح وجود داشته و هشدارهای زیادی هم داده شده است. مهدی معتق، استاد دانشگاه لایبنیتز هانوفر و مرکز علوم تحقیقات زمین آلمان همچون متخصصانی است که به اجرای این طرح چندان خوشبین نیست، وی در گفت و گو با خبرآنلاین تاکید می کند که اجرای چنین پروژه هایی نیازمند به مدیریت دقیق و قوی است و گذشته و سابقه برخورد با منابع آبی ایران نشان داده که با سوءمدیریت زیادی در این عرصه روبه رو هستیم. گفت وگوی ما با او را اینجا بخوانید: در حال حاضر سه خط انتقال آب از خلیج فارس به استانهای سیستان و بلوچستان، یزد و اصفهان در دست اجرا قرار گرفته است، ارزیابی شما از چنین طرحی چیست؟ نکات مثبت و منفی این طرح را از نظر محیط زیستی چطور می بینید؟
پروسه نمک زدایی یک راهکار نهایی برای حل مشکل آب هیچ گاه نبوده، سیستم انتقال آب به این شکل علاوه بر این که به مصرف انرژی و هزینه زیاد نیازمند است، معضلات محیط زیستی هم داره. به عنوان مثال مطالعات جدید نشان داده این شورابه ها و مواد دیگری که در اثر این پروسه تولید می شوند، بسیار بیشتر، در حقیقت چیزی حدود ۵۰ درصد بیش از چیزی است که قبلا تصور می شد، براین اساس، نحوه مدیریت این حجم از شورایه ها در اکوسیستم خودش یک چالش بزرگ است.
چنین طرحی فارغ از لطمه های محیط زیستی آیا می تواند مشکلات مهم کم آبی و بی آبی مناطق مرکزی ایران را حل کند؟ باید دقت کنیم در کشورهایی که از این روش بهره برده اند، در حقیقت به آخرین گزینه دست زده اند، یعنی کشور عربستان که از همین سیستم برای حل مشکل کم آبی استفاده کرده، هیچ رودخانه دایمی ندارد. در عربستان و سایر کشورهایی که می بینیم از این سیستم بهره برده اند، دقیقا آخرین انتخاب شان بوده، وگرنه این سیستم لزوما راهی برای حل مشکل کم آبی یا بی آبی نیست. باید بگویم مجموعه اتفاقاتی که برای حل بحران آب در دهه های گذشته در ایران افتاده، ما را نسبت به آینده این طرح بدبین می کند که آیا این اقدام میتواند کمکی پایدار به حل مشکل بی آبی خصوصا در فلات مرکزی ایران بکند؟ این بدینی از کجا می آید؟
ببینید در ایران از منابع آبی موجود نه فقط به درستی استفاده نشده که حتی می شود گفت از همین منابع هم به بدترین شکل ممکن بهره برده ایم، نتیجه این سوءاستفاده و عدم مدیریت درست سبب شده که بیلان آب های زیر زمینی در خیلی از دشت های ما منفی شود و با مشکلات بزرگی مثل فرونشست یا خشک شدن تالاب ها و دریاچه ها روبه رو شویم، و همین تجارب این سوال و تردید را پیش می آورد که چطور وقتی در گذشته مجموعه تفکر مدیریت آبی در کشور نتوانسته منابع قبلی را حفظ کند، آیا این قابلیت را دارد از یک روش جدید بهره درست ببرد؟ بیشتر بخوانید: «انتقال آب خلیج فارس؛ اشتباه بزرگی است»/ منتظر کویرهای دریایی باشیم؟ تجربه انتقال آب در سایر کشورهای دنیا چطور بوده؟ گویا پروژه های موفقی هم داشته، تفاوت های آن پروژه ها با انتقال آب خلیج فارس چیست و چه نکاتی دارد؟
تجربیات جهانی نشان داده کشورهایی مثل چین که پروژه های انتقال آب بسیار بزرگتر از انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی ایران را انجام داده اند، فقط زمانی موفق شده اند که همزمان برنامه ریزی درستی برای مدیریت مصرف آب در مقصد داشته اند و یا این که برنامه ای برای احیای اکوسیستم و منابع آبی موجود خصوصا منابع زیرزمینی آب را داشته اند. اگر چنین مدیریتی نباشد، بزرگ ترین این پروژه ها هم به شکست منجر می شود. در حقیقت اگر این پروژه ها برنامه ریزی درستی نداشته باشند، شاید در کوتاه مدت اثرگذاری داشته باشد اما در طولانی مدت نمی تواند کمک پایداری به حل مشکلات آبی بکند. پروژه انتقال آب در چین موفقیت آمیز بود؟
در پروژه انتقال آب در چین از جنوب به شمال، چیزی در حدود ۴۵ میلیارد متر مکعب آب انتقال داده شد اما این پروژه تنها در یک برنامه منظم و طولانی مدت که چهار دهه به درازا کشید، توانست به نتیجه برسد و در احیای اکوسیستم و آب خوان ها یک تاثیر کم و مثبتی داشته باشد.
درحقیقت تجربه جهانی نشان میدهد که فقط در صورت برنامه ریزی بسیار دقیق و یک مدیریت قوی می تواند علاوه بر کوتاه مدت در طولانی مدت هم اهداف پروژه های انتقال آب را به موفقیت برساند. با این تفاسیر چه باید کرد و چه سفارش ای برای مسئولان این طرح دارید؟ با اهمیت ترین اقدام باید ایجاد یک برنامه جامع برای احیا اکوسیستم های از دست رفته، احیا آب خوان های باارزش کشور، مدیریت درست مصرف و اجتناب از اقتصادهای وابسته شدید به آب در مناطقی کویری و خشک باشد. بدون این برنامه جامع پروژه هایی مثل انتقال آب خلیج فارس فقط اثرات کوتاه مدت دارند و در دراز مدت معضل جدیدی به معضلات موجود اضافه می کنند. ۴۷۴۷
منبع: گل بخر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب