میانکاله و هشدارهای محیط زیستی
گل بخر: سرمایه گذاری 80 هزار میلیارد تومانی بخش خصوصی برای پتروشیمی میانکاله ظاهرا مهم ترین جذابیت آن برای بعضی مسئولان محلی است.
احداث مجتمع پتروشیمی در پنج کیلومتری منطقه حفاظت شده میانکاله با کلنگ زنی وزیر کشور در مسافرت به استان مازندران شروع شد ولی روز ۲۲ فروردین اعلام گردید که رئیس جمهور دستور توقف این پروژه را تا اتمام ملاحظات محیط زیستی صادر کرده است. منطقه حفاظت شده میانکاله با راه اندازی صنعت پتروشیمی با افزایش آلودگی مواجه خواهد شد. یک مساله مهم البته وضع خود تالاب است. میزان آب ورودی به تالاب میانکاله با خشکسالی و کمبود آب ورودی خیلی کم است. در طول سه دهه گذشته، سطح آب دریا (سطح آب دریا) در دریای خزر حدود 2 متر و مساحت دریا حدود 15000 کیلومتر مربع کم شده است.
این امر بر جوامع ساحلی، محیط زیست و خلیج های مهم اقتصادی دریا اثر گذاشته است. برای ارزیابی اثرات تغییر خط ساحلی و ارزیابی مناطق لطمه پذیر به خشکی، سطح آب دریا را با بهره گیری از جریان ورودی کل از رودخانه های تغذیه کننده و بارش و تبخیر روی دریا مدل کرده اند. مناطقی در نواحی مختلف دریای کاسپین به تغییر در میزان بارش، تبخیر و جریان ورودی کل حساس هستند: 25000 کیلومتر مربع از دریا بطور بالقوه در مقابل نوسانات سطح آب دریا از نظر خشک شدن لطمه پذیر است که ۲۰ درصد از این منطقه لطمه پذیر در سواحل ایران است. سطح آب دریا در دریای خزر به تبخیر حساس است و بعنوان مثال کاهش۳۸ میلی متری در میانگین بارندگی خالص سالانه منجر به کاهش 1875 کیلومتر مربعی مساحت دریا می شود، در صورتیکه کاهش یک کیلومتر مکعبی در میانگین ورودی سالانه منجر به کاهش 1400 کیلومتر مربعی در مساحت دریا می شود.
از این نتایج می توان برای ارزیابی تغییرات آتی در سطح آب دریا و مساحت دریا به سبب کارهای انسانی و تغییرات اقلیمی استفاده نمود. همچون چالش های اصلی محیط زیست دریای کاسپین می توان به افزایش سطح آب، آلودگی های زیست محیطی، ورود گونه های عجیب و غریب به دریای خزرو از میان رفتن مخازن گیاهی اشاره نمود. این چالش ها کشورهای ساحلی را مجبور به انعقاد کنوانسیون چارچوب صیانت از محیط زیست دریایی دریای کاسپین در سال 2003 کرد. دریای کاسپین بزرگ ترین مجموعه آبی محصور در خشکی است که پنج کشور روسیه، ایران، قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان در ساحل آن قرار دارند و همه آنها جز یکی (ایران) قسمتی از اتحاد جماهیر شوروی سابق بودند. بااینکه آنها از نظر اندازه، جمعیت، ترکیب قومی و ایدئولوژی سیاسی تفاوت های شایان توجهی دارند، اما منافع مشترک آنها در به حداکثر رساندن ثروت انرژی قابل توجه حوضه کاسپین و برخورد موفقیت آمیز با مسائل زیست محیطی است که بر اکتشافات، تولید، پالایش و... اثر می گذارد.
موضوع امنیت زیست محیطی منابع انرژی کمیاب در هیچ جا پیچیده تر از حوضه کاسپین نیست، جایی که سایر متغیرهای محیطی بر اکتشاف، تولید و حمل و نقل نفت و تولید فرآورده های پتروشیمی در سراسر این منطقه متنوع قومی، منطقه ای و سیاسی اثر می گذارند. حوضه کاسپین منطقه ای است که دارای ذخایر بالقوه بزرگ نفت می باشد که در جنوب منطقه ای بی ثبات از نظرسیاسی قرار دارد. بااینکه ارقام ذخایر را نمی توان بدون حفاری و اکتشاف بیشتر ثابت کرد، اما مفسرین توافق دارند که نفت کاسپین منبعی قابل توجه از نفت متعارف غیر خلیج فارس را فراهم می آورد. برآوردهای معتبر از ذخایر نفت قابل بازیافت بین 15 تا 35 میلیارد بشکه است. این مقادیر بزرگ هستند، اما با تخمین 200 میلیارد بشکه ای که اغلب در گزارش های رسانه ها ظاهر می شود، نزدیک نیستند. این منابع اگر با ارقام تولید منطقه ای حدود 3.5 میلیون بشکه در روز مقایسه شود، قابل توجه است، اما تنها برابر با نیمی از تولید نفت عربستان است. با وجود این، دریای کاسپین بر طبق اطلاعات موجود جایگزینی مطمئن برای ذخایر نفتی و فرآورده های پتروشیمی و خلیج فارس نیست.
روسیه، هژمون منطقه ای طولانی مدت بوسیله اتحاد جماهیر شوروی داشته و از درآمدهای خط لوله سود می برد، اما با قدرت اقتصادی فزاینده و استقلال کشورهای ناپایدار در مرز جنوبی خود مبارزه می کند. چین که ازشکست های اکتشافی در زمینه تاریم (حوضه آبریز رود تاریم در سین کیانگ - غرب چین - و محدوده ای در حدود 800/1 کیلومتر) تاریم که نامی ایرانی به مدلول منطقه گرمسیر است و منطقه ای که حالا سین کیانگ چین نام دارد، از دیرباز گهواره رشد و نمو فرهنگ و تمدن ایرانی بوده است/ ویکی پدیا) از دریای چین جنوبی رنج می برد و از ناآرامی در بین اقلیت های قومی غربی خود می ترسد، طرحی بلندپروازانه را برای به دست آوردن نفوذ سیاسی و تامین نفت مورد نیاز قزاقستان اجرا کرده و در کوشش برای تسلط بر منابع کشورهای جنوب غرب آسیا و حوزه کاسپین است. نگرانی های محیط زیستی بر تولید نفت در سطح جهانی اثر می گذارد.
در مورد حوضه کاسپین، اکتشاف و تولید فرآورده های نفتی عمدتاً توسط شرکت های نفتی مطابق با قوانین زیست محیطی کشورهای میزبان انجام می شود. نگرانی های زیست محیطی به شکل گسترده در حوزه تولید و حمل و نقل نفت و توسعه مجموعه های پتروشیمی در زمینه کاسپین ظاهر شده است. افزایش سطح دریای کاسپین، تعیین مرز و ذخایر نفتی، تولید و حمل و نقل را پیچیده کرده است. کاهش صید ماهی توجه عمومی را به صنعت نفت و سیاست گذاری پیچیده جلب کرده است. در حمل و نقل نفت، موضوع محیط زیست در مرکز تصمیمات مسیریابی خط لوله قرار دارد. توانمندسازی اقتصادی و چالش های محیط زیستی قابل توجه را می توان ناشی از توسعه ذخایر عظیم هیدروکربنی دانست. استخراج از بستر دریای کاسپین از اوایل قرن نوزدهم با بهره برداری بی وقفه تا به امروز درحال توسعه بوده است. اکتشافات اخیر ذخایر عظیم نفت و گاز، عملیات حفاری را حدودا در همه کشورهای ساحلی افزایش داده است و کریدورهای حمل و نقل انرژی عمدتاً برای بازارهای چین، روسیه و اروپا توسعه یافته است. ساخت مجتمع پتروشیمی در سواحل دریای مازندران ممکنست کارهای اقتصادی و اشتغال محلی را افزایش دهد، اما نتایج زیست محیطی در دریای کاسپین را نیز می افزاید. همین طور نگرانی های قابل توجهی درباب اثرهای تغییر اقلیم بر آب کاسپین مطرح است.
* انتشار یافته در روزنامه اعتماد/ 28 فروردین 1401
منبع: گل بخر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب