بلایی که ریزگردها سر محیط زیست می آورند
به گزارش گل بخر یک عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورضمن بیان این که صیانت از منابع طبیعی و محیط زیست کشور نیازمند مدیریت خلاق و ایده های نو است، به تأثیر ریزگردها بر کیفیت هوا و خاک و رشد گیاهان پرداخت.
رضا سیاه منصور در گفت و گو با ایسنا با اشاره به اهمیت و جایگاه ویژه هر یک از اجزای اکوسیستم تصریح کرد: کشور ما بخشی از اکوسیستم کره زمین است که هرچند با مرزهای قراردادی از دیگر قسمت های آن جدا شده است اما همانند بقیه اجزای اکوسیستم تبادلات خویش را با دیگر قسمت ها انجام می دهد. زمانی که ما از جنوب به شمال به اکوسیستم کشورمان نگاه می نماییم، هر کدام از عناصر موجود در آن کارکرد بخصوص خویش را دارند و نقش خاصی را ایفا می کنند.
این عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور اضافه کرد: کارکرد هر کدام از این عناصر در اکوسیستم معنا پیدا می کند و اگر از آن بیرون برود، کارکرد اکوسیستم و آن عنصر مشخص مختل خواهد شد. بعنوان نمونه زمانی که در خلیج فارس صید ترال رخ می دهد، خود به خود یکی از اصلی ترین عناصر چرخه زیستی از آن خارج می شود و نتیجه آن، فقر اکوسیستم و اختلال در فرایندهای آن است.
وی ضمن اشاره به حساسیت اقلیم جنوب کشور افزود: وقتی به سمت سواحل جنوبی کشور حرکت می نماییم، با اقلیم حساسی مواجه می شویم که در مقابل تنش های آبی و تغییرات آب و هوایی بسیار صدمه پذیر است چونکه در این مناطق، تنوع زیستی اندک است و زمانی که اجزای زیستی آن حذف شوند، مساحت وسیعی خالی از گونه های زیستی خواهد شد.
سیاه منصور در ادامه صحبت های خود با تکیه بر اهمیت رویشگاه گیاه درمنه و جنگل های ارسباران و هیرکانی اظهارکرد: ۴۶ میلیون هکتار از اراضی کشور ما بعنوان رویشگاه گیاه درمنه شناخته می شود. با عنایت به این که هرچه به سمت شمال کشور حرکت می نماییم، تراکم جمعیت و در نتیجه نیازهای انسان هم بیشتر می شود، تنوع جوامع انسانی هم افزایش می یابد. در شمال کشور جنگل های ارسباران و هیرکانی قرار دارند که چرخه های زیستی در آن بسیار پیچیده تر و گسترده تر است و فرایندهای زیستی با سرعت بالاتری انجام می پذیرد.
این عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور ضمن اشاره به تأثیر منفی سیاست های غلط مدیریتی بر اکوسیستم ایران اظهار داشت: بخش های مختلف اکوسیستم کشور ما، تحت تأثیر برخی سیاست های مدیریتی گرفتار صدمه شده و این سیاست ها خروجی مناسبی برای محیط زیست ما نداشته است. کاهش تنوع زیستی در جنگلها و پوشش گیاهی در مراتع سبب تولید ریزگرد می شود. این مساله نتیجه مدیریت غلط است.
سیاه منصور افزود: تغییرات اقلیمی هم که در سطح جهان درحال رخ دادن است، چالشی است که در جهت از بین رفتن بافت زیستی کشور و بیابانی شدن آن مزید بر علت شده است همینطور در کنار تغییرات اقلیمی، زمانی که ما در چرخه هیدرولوژیک کشور اختلال ایجاد می نماییم، سبب پدیدار شدن شوره زارها می شویم.
وی شرایط فعلی محیط زیست را محصول بی برنامگی خواند و اظهار داشت: نوع مدیریت ما در سالهای اخیر بشکلی بوده است که در هر صورت نگرانی وجود دارد. زمانی که بارندگی افزوده می شود، نگران وقوع سیل، رانش زمین، فرسایش خاک، فرسایش ژنتیکی و... هستیم و زمانی که میزان بارش کم می شود هم نگران کمبود آب، کمبود محصول، کاهش تولید علوفه مراتع و... می شود یعنی این که ما دائما نگرانیم. چاره این مشکل، استفاده از مدیران جوان و فکرهای خلاق ازیک طرف و برهم زدن دور تسلسل باطل مدیران ناکارآمد است.
سیاه منصورخسارات وارد شده به اکوسیستم را به شرط مدیریت صحیح قابل ترمیم خواند و اظهارکرد: در عرصه های طبیعی که تنوع ژنتیکی با پایداری اکولوژیکی وجود دارد، تولید و ثبات بیشتر است درحالی که در اکوسیستم های فرسوده ناپایداری به اشکال سیل، کاهش انواع محصولات و تنوع آن، رانش زمین، فرسایش خاک، کمبود منابع آب، کاهش عملکرد و اختلال در درآمد و اقتصاد، فقر پوشش گیاهی و تولید ریزگرد، فقر پوشش جانوری و اشکال زیستی و... در نتیجه فقر حاصل می شود. هرچند با مدیریت صحیح و اعمال مراقبت های خاص در خیلی از موارد قابل جبران و ترمیم است و هزینه آن بسیار کمتر از هزینه جبران خسارت است.
این عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور ضمن اشاره به انتقال گیاهان و جانوران به عرض های جغرافیایی بالاتر اظهار داشت: یکی از مباحثی که در سالهای اخیر مطرح گردیده است، انتقال گیاهان به عرض های بالاتر جغرافیایی است. این مورد مبین آن است که ما با از بین بردن شرایط زندگی گیاهان و جانوران در عرض های جغرافیایی پایین تر مجبور شده ایم آنها را به مناطق دیگری منتقل نماییم. ما متاسفانه تا جایی پیش رفتیم که مجبور به تغییر عناصر اکولوژیکی شده و دست به ایجاد یک اکوسیستم نیمه مصنوعی زده ایم.
وی از بین بردن جنگلها و مراتع را یکی از علل اصلی وقوع سیل دانست و اظهارکرد: زمانی که ما دست به تغییر ماهیت زمینهای جنگلی می زنیم، آنها را دربرابر هجوم آب صدمه پذیر می نماییم. یا توجه به این که عرصه های جنگلی و مرتعی کشور ما اغلب در شیب قرار گرفته است، از بین بردن پوشش گیاهی سبب می شود این اراضی در مقابل سیل صدمه پذیر شوند و خاک این مناطق با وقوع سیل شسته شود.
سیاه منصور افزایش دمای خاک را یکی از علل از بین رفتن میکروارگانیسم ها خواند و اظهار داشت: با عنایت به تحقیقاتی که توسط موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورانجام شده است، زمینهای جنگلی با وجود لاش برگ، به صورت میانگین در ایام گرم سال دمای ۳۶ تا ۳۸ درجه ای در سطح خاک دارند، در حالیکه این اراضی بعد از سوختن، دمایی تا سقف ۸۶ درجه سانتیگراد را تجربه می کنند.
این عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور افزود: در این شرایط میکروارگانیسم ها نمی توانند به فعالیت خود ادامه دهند و خاکی که محل زندگی آن هاست با آب شسته می شود و از بین می رود همینطور گیاهان سبب تغییر اسیدیته خاک می شوند. از بین رفتن این گیاهان سبب می شود تا خیلی از میکروارگانیسم ها نتوانند در محیط زنده بمانند. از بین رفتن این میکروارگانیسم ها کیفیت خاک را پایین می آورد و باروری آنرا می کاهد.
وی بیابان زایی و کاهش مساحت بافت جنگلی را سبب تولید ریزگرد که یکی از اشکالات اصلی کشور است ذکر و اظهارکرد: این ریزگردها علاوه بر این که به صورت مستقیم سبب کاهش کیفیت هوا می شوند، با کاهش کیفیت نور و قابلیت جذب آن روی برگ گیاهان از یک طرف و اختلال در گرده افشانی و تخلیه بار الکتریکی هرچند با ولتاژ خیلی کم از سوی دیگر، توانایی باروری گیاهان را کم می کنند علاوه بر آن با تغییر در بافت خاک و برهم زدن تعادل شیمیایی آن، خاک را دستخوش تغییر اساسی می کنند که متاسفانه این تغییرات در جهت منفی رخ می دهد.
سیاه منصور منشا بیشتر آتشسوزی های کشور را انسانی دانست و اظهار داشت: خیلی از آتشسوزی های رخ داده در جنگل های ما که بیشتر آنها به صورت عمدی اتفاق می افتد، با داشتن تجهیزات ابتدایی قابل کنترل است اما مشکل ما این است که عزم جدی و کافی برای مقابله با آن وجود ندارد همینطور منطقه بندی (زون بندی) مناسب و تطابق امکانات و آموزش سازگار و کارآمد هم جهت کنترل آتش صورت نپذیرفته است.
وی از بین رفتن پوشش گیاهی را چالش مهمی به منظور زندگی جانوران دانست و اظهارکرد: زمانی که درمنه از بین می رود، زیستگاه موجودات زیادی همچون هوبره (پرنده درحال انقراض) در خطر می افتد. با عنایت به این که هر کدام از اجزای محیط زیست نقش خاص خویش را دارند، از بین رفتن جزء مهمی مانند پوشش گیاهی به صورت مستقیم سبب از بین رفتن موجودات زنده و تنوع زیستی می شود.
این عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور رفع مشکلات زیست محیطی را نیازمند عزمی جهانی خواند و اظهار داشت: حل خیلی از مشکلات محیط زیستی کشور هم از توان مسؤلان داخلی خارج است و علت آن مسائل جهانی است. برای مثال خروج ایالات متحده از پیمان کیوتو سبب تولید افسارگسیخته گازهای گلخانه ای می شود و این مساله روی کل محیط زیست جهانی اثرگذار است همینطور خیلی از ریزگردا از کشورهای همسایه نشات می گیرند که یکی از علل پدیدار شدن آن، نبود حکومت مقتدر مرکزی و بی توجهی به محیط زیست است.
سیاه منصور در انتها تصریح کرد: مشکلات داخلی کاملا قابلیت مرتفع شدن را دارند و ابزار آن هم مدیریت خلاق و خروج از دالان های رانت، تعارفات و تعارضات جناحی، به کارگیری تخصص و عدم سیاست زدگی در مدیریت عرصه هاست. به یاد داشته باشیم که توسعه در گرو داشتن منابع طبیعی و کشاورزی سالم و پایدار می باشد ازاین رو با اعمال قوانین و پرهیز از دستبرد به این عرصه ها جای پای حرکت در جهت توسعه را استقامت ببخشیم.
منبع: golbekhar.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب