خشكی دریاچه ارومیه دست كم بر زندگی ۵ میلیون نفر اثر می گذارد
گل بخر: دریاچه ارومیه بعنوان یكی از كانون های بحران آبی در كشور ایران مطرح و توجه نهادهای ملی و بین المللی را به خود معطوف ساخته است چراكه در صورت خشك شدن، اثر مخربی بر معیشت ۵ میلیون نفر ساكن این حوضه آبریز خواهد گذاشت.
به گزارش گل بخر به نقل از ایسنا، دریاچه ارومیه به مساحت ۵۰۰۰ كیلومتر مربع دریاچه ای وسیع و شور است كه در شمال غربی ایران در بین استان های آذربایجان غربی وآذربایجان شرقی واقع شده است. این دریاچه در پایین ترین نقطه حوضه آبریز بسته ای قرار دارد كه قسمت هایی از آن در استان كردستان است.
دریاچه ارومیه ذخیره گاه زیست كره
دریاچه ارومیه یك پارك ملی و یكی از بزرگترین سایت های كنوانسیون رامسر در ایران است كه بعنوان ذخیره گاه زیست كره یونسكو هم معرفی شده است. تعداد زیادی از تالاب های اقماری آب شیرین و آب شور در اطراف این دریاچه واقع شده اند كه اغلب آنها از لحاظ تنوع زیستی از اهمیت جهانی برخوردار می باشند.
بیش از پنج میلیون نفر در حوضه آبریز دریاچه ارومیه زندگی می كنند
سال هاست كه این دریاچه به غنای تنوع زیستی منطقه همینطور معیشت جوامع محلی كمك كرده است. بیش از پنج میلیون نفر در حوضه آبریز این دریاچه زندگی می كنند و خشك شدن آن اثر مخربی بر معیشت روزمره آنها خواهد گذاشت. هم اكنون وسعت این دریاچه با روندی اخطار آمیز كاهش یافته و قسمت قابل توجهی از آن خشك شده است این در حالیست كه شمار زیادی از بهره برداران حوضه، آب را از منابع تغذیه كنندگان دریاچه برداشت می كنند و ورودی آن را كم می كنند.
خشكی دریاچه ارومیه یك بحران ملی
یكی از مشكلات اصلی تالاب های ایران، توسعه ناپایدار در حوضه آبریز است. این توسعه ناپایدار با مشكلات مختلف دیگری تشدید شده است؛مشكلاتی همچون محدودیت شدید منابع آب و رقابت میان كاربری های مختلف جهت بهره برداری از منابع آبی كه در نتیجه تامین نیاز آبی تالاب ها در اولویت ها در نظر گرفته نمی گردد. برنامه ریزی های بلندمدت منابع آب بدون در نظر گرفتن نیاز آبی تالاب ها صورت می گیرد. تغییرات كاربری اراضی در سطح حوضه آبریز و حاشیه تالاب ها در حد وسیعی صورت گرفته است. تخلیه فاضلاب های شهری، صنعتی و كشاورزی بدون تصفیه مناسب مشكلات مضاعفی را پدید آورده است. بالا بودن میزان رسوبات جریانات آب های سطحی و خشكسالی های پیاپی كه سبب تشدید محدودیت آب تالاب ها شده است. این موضوعات كه سرمنشا و پدیدآورنده طیف وسیعی از سایر مشكلات ثانویه است كه این امر را به یك بحران ملی تبدیل خواهد نمود.
دریاچه ارومیه هم از این امر مستثنا نیست و هم اكنون بعنوان یكی از كانون های بحران آبی در كشور ایران مطرح است و توجه نهادهای ملی و بین المللی را به خود معطوف ساخته است. در این خصوص و به منظور اقدامی بین المللی در جهت مواجهه با این چالش، در سال های گذشته دریاچه ارومیه و تالاب های اقماری آن بعنوان یكی از سایت های نمونه «طرح حفاظت از تالاب های ایران» با مشاركت «برنامه عمران سازمان ملل» و «تسهیلات جهانی محیط زیست» (UNDP/GEF) انتخاب شده اند.
هدف این طرح كاهش تهدیدات عمده پیش روی تالاب های منطقه بود. در برنامه مذكور تلاش شد تا با استفاده از استقرار مدیریت زیست بومی در سطوح ملی و محلی، فضای مناسبی برای مشاركت ذی نفعان و تدوین و اجرای برنامه های مدیریت جامع بر اهداف طرح فراهم گردد. برنامه های مدیریت در قالب یك فرآیند مشاركتی و با هدف هم افزایی بین پروژه های توسعه ای و اقدامات حفاظتی در سطح حوضه آبریز تالاب ها تدوین شدند و وظایف هر یك از نهادهای دولتی و غیردولتی در حفاظت از تالاب هم راستا با شكل گیری توسعه پایدار در سطح حوضه مشخص شد.
در این میان علاوه بر پرداختن به موضوعات مختلف نظیر حفاظت از تنوع زیستی، در نظر داشتن معیشت جوامع محلی، اطلاع رسانی و آگاه سازی عمومی، مدیریت منابع آب و خاك با هدف تامین حق آبه تالاب ها هم مورد توجه قرار گرفت.
در این راستا یكی از چالش های اصلی شناسایی شده «سهم قابل توجه بخش كشاورزی از منابع آبی حوضه» است كه توجه تمامی ذی نفعان ملی را به خود معطوف داشته است. بر این اساس مبحث «الگوسازی مشاركت مردم در احیای تالاب ها با استفاده از استقرار كشاورزی پایدار در حاشیه تالاب ها» با مشاركت ذی نفعان اصلی همچون «وزارت جهاد كشاورزی» در دستور كار قرار گرفت.
بر اساس كتاب احیای دریاچه ارومیه، اجرای موفقیت آمیز طرح های نمونه پیشین در مورد «كشاورزی پایدار» توسط «طرح حفاظت از تالاب های ایران» مقدمات شروع پروژه ای را فراهم آورد كه تاكید آن بر «همكاری در احیای دریاچه ارومیه با استفاده از مشاركت جوامع محلی در استقرار كشاورزی پایدار و حفاظت از تنوع زیستی» است. این پروژه از سال ۱۳۹۳ در حوضه آبریز دریاچه ارومیه و در روستاهای پایلوت از استان های آذربایجان غربی و شرقی شروع شده است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب