فقط ۲۵۰ راس از این حیوان چند همسر در ایران باقی مانده
به گزارش گل بخر، تسنیم نوشت: مدیر بخش پستانداران دفتر حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: یکی از اشکالات ما در راه تکثیر گوزن زرد ایرانی مازاد جمعیت نرهاست چرا که مابین نرها برای تولید مثل رقابت شکل می گیرد و موفقیت تولید مثل را پایین می آورد.
انواع گونه های گوزن در سرتاسر جهان به جز استرالیا و قطب جنوب یافت می شود اما به علت توسعه زندگی شهری و همینطور تاثیر تغییرات اقلیمی بر طبیعت طی چند دهه اخیر شاهد کاهش جمعیت برخی از گونه گوزن ها و حتی از بین رفتن جمعیت بعضی از آنها هستیم. یکی از گونه ها که در معرض انقراض قرار گرفته، گوزن زرد ایرانی است که بومی کشور ماست.
گوزن زرد ایرانی جثه ای بزرگ تر از شوکا و کوچک تر از مرال (دو گوزن دیگر بومی ایران) دارد و خال های سفید روی پشت و پهلوهایش آنرا کاملاً از این دو گونه گوزن متمایز می کند. تا مدت ها این طور به نظر می رسید که این گونه پرارزش منقرض شده است اما دهه ۴۰ بود که مشخص شد گوزن زرد در مناطقی از دز و کرخه خوزستان وجود دارد؛ در آن زمان بارقه امید در دل ها درخشید و کانون وقت شکار در سال ۱۳۴۲ زنده گیری و انتقال برخی از این گوزن ها را به مناطق جدید با هدف تکثیر در دستور کار قرار داد.
برنامه احیای گوزن زرد ایرانی از دهه ۴۰ شروع شده است و بیشترین گوزن های زرد ایرانی در محوطه های محصور نسبتاً وسیعی در دشت ناز ساری، پناهگاه حیات وحش سمسکنده در مازندران، جزایر اشک و کبودان دریاچه ارومیه، دشت ارژن و منطقه حفاظت شده پریشان در استان فارس نگهداری می شوند. در بعضی از باغ وحش های و مراکز تحقیقات زیستی ایران و کشورهای دیگر دنیا هم نمونه هایی از این حیوان و گوزن های دورگه ایرانی و اروپایی وجود دارد.
در رابطه با آخرین وضعیت گوزن زرد ایرانی در کشور سراغ غلامرضا ابدالی؛ مدیرکل دفتر حفاظت و حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست و سید محمد نصرتی؛ مدیر بخش پستانداران دفتر حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست رفتیم و شرایط گوزن های زرد در اسارت را جویا شدیم.
در این سال ها گوزن زرد ایرانی در زیستگاه های مختلفی در شرایط اسارت بوده است اما برای خیلی از مخاطبان سؤال است که؛ آیا این گوزن ها توانایی بازگشت به طبیعت را دارند یا خیر؟
ابدالی: ما برای اولین بار در سازمان حفاظت محیط زیست رهاسازی را برای ۴ گونه انجام دادیم و آنها را به طبیعت معرفی کردیم؛ یکی از این گونه ها گوزن زرد ایرانی بود که اخیراً ۲۲ رأس را از سایت ایلام رهاسازی کردیم و در حاشیه رودخانه دز به طبیعت معرفی گشتند. در طول این یک سال بررسی می نماییم که این رهاسازی ها چند درصد موفقیت آمیز بوده است و امیدواریم که نتایج پایش های ما درصد بالایی از موفقیت را نشان دهد. وظیفه اصلی ما در سازمان حفظ گونه در زیستگاه اصلی آن است و باید رسالت خویش را انجام دهیم.
درخصوص گوزن زرد ایرانی هم زیستگاه های امن را پیدا کردیم و به طبیعت معرفی کردیم. بعد از رهاسازی تا یک سال باید حیوان ردیابی و رصد شود؛ در جلسه ای هم که با مرکز تحقیقات و پژوهش های سازمان فضایی ایران داشتیم قرار شد که از راه نرم افزاری و با استفاده از پهپاد در روند سرشماری به ما کمک کنند.
سایت های تکثیر گوزن زرد ایرانی در کدام مناطق هستند و چه تعداد از گوزن ها در ایران باقی مانده است؟
نصرتی: در زمان حاضر ما در ۶ استان سایت پرورش گوزن زرد را داریم؛ دشت ناز ساری در استان مازندران، باغ شادی یزد، ارسنجان و میانکتل در فارس، سایت های دز و کرخه در خوزستان، سایت آزادی ایلام و رشکان و جزیره اشک در ارومیه میزبان گوزن زرد ایرانی هستند، اخیراً هم بخش خصوصی اعلام آمادگی کرده و یک مرکز نگهداری استاندارد را برای نگهداری گوزن زرد ایرانی آماده سازی کرده است، این اولین دفعه است که بخش خصوصی در چارچوب طرح حفاظت مشترکی برای حفظ این گونه پرارزش سرمایه گزاری نموده است.
تعداد گوزن های زرد زیر ۲۵۰ رأس است و دیگر در طبیعت ایران وجود ندارند بلکه تنها در سایت ها نگهداری می شود. این گونه در لیست سرخ IUCN و در معرض خطر انقراض است. ۵ سال پیش جمعیت گوزن های ما حدود ۳۵۰ رأس بود اما تهدیداتی مانند سیلی که در خوزستان آمد و خشکسالی جزیره اشک ارومیه باعث تلفات شده جمعیت را کاهشی کرد، در زمان حاضر چند سالی است که نرخ جمعیت ثابت شده و روند صعودی خویش را آغاز کرده است.
تعداد نرها در این ۲۵۰ رأس بیشتر است که این مورد برای ما مشکل ساز شده است چرا که مابین نرها برای تولید مثل رقابت شکل می گیرد. پارسال در سایت ایلام مشاهده کردیم که روند تولید مثل خوب نیست و زمانی که علت را بررسی کردیم، متوجه شدیم که تعداد زیاد نرها و تراکم آنها در یک فضای محدود، موفقیت تولید مثل را پایین آورده است، در زمان حاضر حدوداً ۵۰ درصد جمعیت نرها هستند که این آمار باید ۱۵ درصد نر و ۸۵ درصد جمعیت ماده باشد.
ابدالی: در سایت ایلام ۵۷ رأس داشتیم که بنابراین ۲۲ رأس را منتقل کردیم و به خوزستان بردیم. در بهترین حالت نرها نباید بیشتر از یک درصد جمعیت را تشکیل بدهند چون که گوزن ها چندهمسری هستند و یک گوزن نر می تواند حتی با ۱۰ گوزن ماده جفت گیری کند.
سایت های تکثیر گوزن زرد ایرانی در نقاط مختلفی از کشور با آب وهوا و شرایط متفاوت وجود دارند، آیا گوزن از نظر آب وهوایی محدودیتی به منظور زندگی کردن ندارد؟
نصرتی: گوزن در سابقه تاریخی زیست خود در جنگل های بلوط و بنه غرب کشور زندگی کرده است، در ابعاد بزرگتر این گونه در میان النهرین، یعنی در عراق و سوریه هم بوده است اما در این کشورها به صورت کامل منقرض شده است و در زمان حاضر تنها کشور ما از این گونه پرارزش میزبانی می کند.
ابدالی: ایران زیستگاه آخر خیلی از گونه هاست و دلیل آن تنوع زیستگاه های کشور ماست. درست است که زیستگاه های ما ناامن شده است اما هنوز هم امید آخر خیلی از گونه ها ایران است.
برنامه سازمان در سال آینده برای تکثیر گوزن زرد ایرانی به چه شکل است؟
نصرتی: سازمان حفاظت محیط زیست تابحال بخش زیادی از وقت و اعتبار خویش را برای حفظ این گونه پرارزش گذاشته است و تلاش ما اینست که در غرب کشور یک زیستگاه طبیعی را برای رهاسازی گوزن ها مشخص نماییم، حال که ترکیب جنسی ما به نفع نرهاست می توانیم از این فرصت برای رهاسازی نرها در زیستگاه های مناسب استفاده نماییم. باید یک زیستگاه امن را شناسایی نماییم تا در آینده بخش دیگری از جمعیت هم به طبیعت معرفی شوند. بیشتر بخوانید: عکس تولد یک شیر سفید در پارک محیط بان کرج عکس پانگولین، جانوری که شب ها زیست می کند و فقط یک فرزند به دنیا می آورد
۲۳۳۲۳۶
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب