فرونشست زمین در بعضی دشت های ایران بیشتر از نیم متر در سال است
به گزارش گل بخر ایرنا نوشت: یک متخصص هیدروژئولوژی نرخ سالیانه فرونشست در حدفاصل دشت فسا و جهرم را ۵۴ سانتی متر و در جنوب شهر تهران ۳۶ سانتی متر عنوان نمود و اظهار داشت: بر مبنای اعلام مجامع بین المللی چهار میلی متر فرونشست باید بحران محسوب شود، در مقیاس جهانی رقم فرونشست تابحال حداکثر ۳۲ سانتی متر بوده است.
محمد آریا منش که دارای دکتری تخصصی ژئوفیزیک است روز پنج شنبه در پاسخ به این سؤال که نرخ فرونشست زمین در ایران هم اکنون چقدر است و در مقایسه با دیگر کشورها در چه وضعیتی قرار داریم، اظهارداشت: فرونشست بعد از تغییرات اقلیمی در سالهای اخیر خیلی از مناطق زمین را در نوریده است تا جایی که بیشتر از ۱۵۰ کشور همچون ایران تابحال طبق گزارش ها درگیر آن هستند. وی ادامه داد: بر مبنای اعلام مجامع بین المللی فرو نشست، رخداد چهار میلی متر فرونشست، بحران به حساب می آید. آنچه مسلم است ایران از این حد خیلی فراتر رفته است. سال هاست که سازمان های متولی در کشور از روش های مختلف همچون از طریق تداخل سنجی راداری روند زمین نشست را پایش می کنند. اگر آمار ارائه شده صحیح باشد اصلاَ در شرایط خوبی قرار نداریم. دانشیار گروه زمین شناسی دانشگاه پیام نور تصریح کرد: گفته می شود در مقیاس جهانی رقم فرونشست تابحال حداکثر ۳۲ سانتی متر بوده است، حال آن که نرخ سالیانه فرونشست در حدفاصل بین دشت فسا و جهرم ۵۴ سانتیمتر هم عنوان شده است. آریامنش افزود: در شهر تهران هم نرخ فرو نشست سالانه از جانب برخی مسئولان ۳۶ سانتی متر در جنوب تهران اعلام شده که رقم بسیار بالایی است البته خاک مناطق شمال تهران بر خلاف رسوبات ریزدانه مناطق جنوب شهر کمتر تراکم پذیر هستند و چنین فرونشست هایی را در این مناطق نمی توان مشاهده کرد. وی در پاسخ به این پرسش که چرا مبحث فرونشست زمین در تهران علیرغم این که بحران به حساب می آید جدی گرفته نمی گردد، اظهارداشت: حل این معضل آسان نیست هرچند عوامل آن هم کاملا پایش شده باشد. متخصص هیدروژئولوژی اضافه کرد: فرونشست زمین در شهر تهران ریشه در اشکالات اساسی معماری و طراحی شهر و نه معماری ساختمان ها دارد. اکوسیستم این پهنه مورد تهدید نوع معماری آن قرار گرفته است و فرونشست زمین هم یکی از همان تهدیدات است. آریان منش خاطرنشان کرد: با مطالعه حفر بی رویه و غیر علمی چاه های عمیق اطراف تهران میتوان به یکی از علل مهم رسید. او همینطور در پاسخ به این سؤال که مهم ترین عوارض فرونشست زمین در مناطق مسکونی چیست، عنوان کرد: برخی عوامل زمین نشست از جانب همه محققان حدودا پدیرفته شده ولی علل زمین نشست در هر منطقه با منطقه دیگر متفاوت می باشد و در این مورد هنوز اتفاق نظر وجود ندارد. متخصص ژئوفیزیک توضیح داد: نشست زمین منجر به تغییر شکل سطح زمین، الگوی جریان های زیرزمینی و سطحی، تغییر کیفیت آب های زیرزمینی، سیل خیزی منطقه و پیشروی آب دریاها به سمت خشکی ها در نواحی ساحلی می شود. این تغییرات و عوامل خسارات جدی به مناطق شهری، صنعتی و کشاورزی وارد می نماید. آریا منش افزود: این روزها بیشتر از گذشته به عوامل انسانی این پدیده مخرب اشاره می شود. فعالیتهای انسانی شامل پمپاژ بیش از حد آب سفره های آب زیر زمینی، نفت و گاز از منابع زیرسطحی، انحلال و تخریب آبخوان های سنگ آهکی، تخلیه و فروپاشی معادن زیرزمینی، زهکشی خاک های آلی و مرطوب سازی خاک های خشک در مناطق بیابانی است. اما در بعضی از مناطق فعالیتهای طبیعی منجر به ایجاد نشست می شود. وی ادامه داد: گاهی عوامل انسانی مستقیما سبب زمین نشست نمی گردد بلکه زمینه های گسترش زمین نشست را به صورت ثانویه سبب می شود. از آن جمله تغییرات اقلیمی است که ناشی از تشعشات رادیویی و امواج ماهواره ای است که می تواند در کاهش بارندگی و سایر نزولات جوی سهم جدی را ایفا نماید. در نتیجه زمین نشست، تخریب جاده ها، فروریزش تونل ها، نشست بناهای مسکونی، جابجایی ریل های آهن و دهها رویداد تلخ دیگر رخ می دهد که وجهه اجتماعی این پدیده است. مدیر گروه زمین شناسی دانشگاه پیام نور یزد در پاسخ به این سؤال که چگونه میتوان مشکل فرونشست زمین در کشور را حل کرد، عنوان کرد: گاهی پایش های علمی یک سازمان تحقیقاتی، وجود زمین نشست را اثبات می کند ولی برای جلوگیری از آن باید به علت یا علل ایجاد و گسترش این رویداد هم پی برد برای مثال در شهر یزد مسئولیت یکی از طرح های پژوهشی را به عهده داشتم حدودا در همه گزارش ها به جز یک مورد، مبحث زمین نشست را به برداشت بی رویه از آب های زیر زمینی نسبت می دادند اما من به نتیجه متفاوتی رسیدم. آریان منش اظهار داشت: هرچند در بعضی مناطق هم برداشت آب و در بعضی مناطق پدیده های تکتونیکی و نو زمین ساخت، فرونشست خاک و زمین را به دنبال داشت. جنس خاک و ترکیب شیمیایی عناصر سازنده خاک از دیگر عواملی هستند که می تواند نشست خاک و زمین را در بر داشته باشد. وی خاطرنشان کرد: البته همانگونه که گفته شد بین نشست خاک و نشست زمین تفاوت های بسیاری وجود دارد و هدف از عنوان کردن این مطالب، بیان اهمیت دلیل زمین نشست است تا بر مبنای آن بتوان از گسترش زمین نشست پیشگیری کرد. این دانشیار ژئوفیزیک اضافه کرد: شاید جالب باشد که به این مورد اشاره شود حتی استفاده از شوینده ها و نشت فاضلاب های خانگی و صنعتی، حتی در مواردی نشست خاک را به همراه داشته اند ازاین رو بسته به اینکه عامل زمین نشست، کدام یک از موارد گفته شده است، میتوان برای جلوگیری از آنها چاره متفاوتی ارائه داد ولی برای خیلی از دشت ها که ریشه در برداشت های بی رویه دارد باید میزان آب ورودی به دشتها با میزان آب برداشت شده برابری کند. آریان منش در پاسخ به این سؤال که اقدامات اولویت دار با هدف مقابله با فرونشست زمین در ایران چیست، اظهار داشت: این روزها کمتر کسی است که نشست زمین را به برداشت بی رویه از منابع آب زیر زمینی نسبت ندهد. این مورد سبب می شود به دنبال دیگر عوامل ایجاد کننده نرویم. این عوامل در هر منطقه باید پایش و علت یابی شود سپس برای جلوگیری از یکایک آنها راه و چاره پیدا کرد. وی خاطرنشان کرد: برخی علل و عوامل هم قابل پیشبینی هستند ولی قابل پیشگیری نیستند بلکه باید برای پیشگیری از خسارت، رفتارمان را در مقابل تغییرات دگرگون نماییم. همینطور باید فرایندهای مصرف آب و ساختار اداری مدیریت آب دگرگون شود و برداشت از ذخایر آب های آبرفتی باید به سرعت مورد ارزیابی مجدد قرار گیرند. این زمین شناس در پاسخ به این سؤال که آیا فرونشست زمین خطری فراتر از زلزله در پایتخت است، اظهارداشت: همانطور که زمین لرزه ها به صورت ناگهانی سبب از بین رفتن هزاران انسان می شوند و خیلی از تاسیسات و زیرساخت های اقتصادی را نابود می کنند، زمین نشست ها هم می توانند در طول زمان سبب بلعیدن سرمایه های بزرگی شوند که امکان دارد هیچ زمین لرزه ای نتواند به این میزان صدمه وارد کند. راه های مقابله با هرکدام متفاوت می باشد و متاسفانه هر دو در کشور ما بحران آفرین بوده اند. آریان منش افزود: در کلان شهر تهران عوامل مختلفی سبب فرونشست زمین و فرونشست خاک می شوند. وجود قنات های قدیمی بسیار که در سطح شهر هستند، نشت فاضلاب های خانگی در شبکه آب و فاضلاب، تأثیر فاضلاب های خانگی که به علت حفر هزاران چاه در جای جای این شهر گسترش یافته اند، و نوع خاک و همینطور علل زمین شناختی دیگر می توانند از مهم ترین عوامل زمین نشست و فرونشست خاک در تهران به شمار آیند. وی با یادآوری اینکه گفته می شود که در سطح شهر تهران و اطراف بیشتر از هزار و ۳۰۰ رشته قنات که دارای عمق بین ۲ متر تا ۱۳۰ متر هستند گسترش یافته است، اضافه کرد: طول این رشته قنات ها در بعضی موارد بیشتر از ۲۰ کیلومتر گزارش شده است. در این رشته قنات ها تا کنون پنج هزار و ۱۰۰ میله چاه که به نظر می آید شمار آنها بیشتر از اینهاست. دکتری تخصصی هیدروژئولوژی همینطور اظهار داشت: همه این موارد می تواند با عنایت به گسترش مترو و سایر حفاری های انجام شده در فرونشست خاک موثر باشد ولی مبحث زمین نشست دشت های اطراف تهران متفاوت می باشد و بیشتر می تواند ریشه در میزان برداشت آب زیر زمینی و همینطور علل تکتونیکی داشته باشد البته در این خصوص باید پایش های دقیق تری صورت گیرد. آریان منش در پاسخ به این سؤال که بیشترین نرخ فرونشست در تهران در ارتباط با کدام مناطق است، اضافه کرد: بر مبنای پژوهشها و بررسی های انجام شده از جانب سازمان ها و موسسات پژوهشی ذیربط به نظر می آید که بیشترین زمین نشست در تهران در محدوده مناطق ۱۲، ۱۸ و ۱۹ روی داده که گاهی تا ۳۰ سانتی متر هم عمق آشکار است. وی خاطرنشان کرد: زمین نشست های برخی نواحی در جنوب تهران هم در راه راه آهن قابل پیگیری می باشد. در دشت ورامین و اسلام شهر هم این رویداد مخرب بخصوص در سالهای اخیر گسترش یافته است. وی افزود: نرخ زمین نشست در دشت تهران با شهر تهران کاملا متفاوت می باشد. شهر تهران روی بستری درشت گونه بنا شده و ظرفیت فرونشست بسیار کمتری نسبت به دشت تهران دارد. در حالیکه اسلامشهر، دودانگه، رباط کریم و شهریار در منطقه جنوب شهرهایی هستند که روی دشت تهران قرار گرفته اند. این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: بر مبنای مطالعات سازمان زمین شناسی محدوده در برگیرنده فرونشست که موقعیت شهری تهران و بعضی از مراکز جمعیتی اطراف آن در جنوب و جنوب غربی (نظیر اسلام شهر) را مورد تهدید قرار داده تفکیک و نشان داده شده است. مراکز جمعیتی نظیر کهریزک، شورآباد، سلطان آباد و اسلام شهر از مراکز جمعیتی عمده در پهنه های فرونشست جنوب و جنوب غرب تهران هستند. 47231
منبع: golbekhar.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب