در روزهای نیمه تعطیل كشور به دلیل شیوع كرونا
جنگل های ارژن قربانی شدند
به گزارش گل بخر یكی از اهالی چالشتر می گوید: 60 سال قبل ارژن های واقع در منطقه را برای جلوگیری از فرسایش خاك كاشته اند اما منابع طبیعی این جنگل ها را به نیروهایش واگذار كرده است. گروهی در حال پلكانی كردن اراضی شیب دار منطقه و ایجاد باغ مثمر هستند. تانكرهای آب به منطقه آورده اند و می خواهند زمین ها را تبدیل به باغ مثمر كنند.
به گزارش گل بخر به نقل از ایسنا، روزنامه شرق نوشت: «به گفته منابع محلی، قسمتی از جنگل های دشت ارژن چهار محال و بختیاری به تعاونی كاركنان اداره منابع طبیعی این استان واگذار شده است و راه اندازی باغات روی اراضی شیب دار این منطقه با قدرت ادامه دارد. در صورتیكه این روزها كشور به سبب تبعات كرونا در حالت نیمه تعطیل می باشد، شخم زدن جنگل های ارژن با سرعت بیشتری پیگیری می شود. برمبنای اعلام منابع محلی، ۶۰ سال قبل درختان ارژن در این دشت برای حفظ خاك كاشته شده اند و مشخص نیست منابع طبیعی چرا این دشت را واگذار كرده است. تنها دلیل اعلام شده از طرف منابع طبیعی درباره واگذاری این است كه این واگذاری از جانب هیات واگذاری زمین انجام شده و مسئولیت آن بر عهده سازمان امور اراضی است. باتوجه به اهمیت گونه ارژن، تداوم تغییر كاربری اراضی در این منطقه، غیر منطقی است و سكوت منابع طبیعی در مقابل این تغییر كاربری ابهامات زیادی را در ذهن مردم محلی و كارشناسان ایجاد كرده است.
مصطفی نوری، متخصص و پژوهشگر حقوق منابع طبیعی، در گفت و گو با «شرق» واگذاری جنگل های دست كاشت را غیر قانونی توصیف می كند. او درباره اطلاق واژه زمین خواری به آن چه در دشت ارژن رخ داده، می گوید: بااینكه هنوز از نظر حقوقی تعریفی برای واژه زمین خواری وجود ندارد اما آن چه هم اكنون رخ داده است، مفهوم عرفی از زمین خواری را در اذهان محقق می كند. قسمتی از اراضی ملی روبه روی شركت شیر و گوشت زاگرس واقع در دشت ارژن برای تبدیل شدن به باغات مثمر به پرسنل منابع طبیعی چهار محال و بختیاری واگذار شده است.
محمد علی ناجی، از اهالی چالشتر، در گفت و گو با «شرق» بیان می كند: اهالی منطقه درباره این واگذاری اعتراض داشتند و پیگیر بازگرداندن اراضی بودند اما صحبت های شان به جایی نرسید.
او ادامه می دهد: برمبنای اطلاعاتی كه من دارم، ۶۰ سال قبل ارژن های واقع در منطقه را برای جلوگیری از فرسایش خاك كاشته اند اما منابع طبیعی این جنگل ها را به نیروهایش واگذار كرده است.
به گفته او گروهی در حال پلكانی كردن اراضی شیب دار منطقه و ایجاد باغ مثمر هستند. تانكرهای آب به منطقه آورده اند و می خواهند زمین ها را تبدیل به باغ مثمر كنند.
او اضافه می كند: اینجا آبی ندارد كه بتوان زمین هایش را تبدیل به باغ كرد. البته خاك آن بسیار مرغوب است. چند سال قبل خودم می خواستم زمین های حاشیه این جنگل ارژن را برای اجرای طرح تحویل بگیرم. آب منطقه ای به من مجوز فعالیت نداد و اظهار داشت: اگر منبع آب جدید معرفی كنید، اجازه فعالیت به شما می دهم. اما حالا خود جنگل ارژن را به پرسنل منابع طبیعی واگذار كرده اند.
ناجی می گوید: مشخص نیست منابع طبیعی روی چه حسابی جنگل را واگذار كرده است. هم اكنون درختان عظیم را از ریشه درآورده و همان جا چال می كنند. عرصه های طبیعی به قطعات دو هكتاری تبدیل گشته است اما در آینده به صورت خانه باغ در می آید؛ چون آب ندارد و باید استخر درون آن بسازند. در یكی از قطعات هم اتاقك ساخته اند. در ۲۰ روز تعطیلی ابتدای فروردین، خیلی در منطقه كار انجام شده است.
معرفی مقصر واگذاری، تنها واكنش منابع طبیعی
بیت الله محمودی، عضو هیات علمی دانشكده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهركرد، در گفت و گو با «شرق» درباره قطع درختان ارژن منطقه چالشتر استان چهار محال و بختیاری عنوان می كند: در استان چهارمحال و بختیاری ۱۸۱ هكتار جنگل ارژن به صورت ذخیره گاه جنگلی در چارچوب سه منطقه چلیچه، وانان و ارجنك مدیریت می شود. علاوه بر این توده های كوچك و پراكنده ارژن در بخش های مختلف استان وجود دارد كه عموما رها شده هستند. یكی از این توده ها در محدوده اراضی ارجنای چالشتر در ۱۰ كیلومتری شهركرد واقع شده است.
او اضافه می كند: توده جنگلی ارژن چالشتر وسعتی حدود صد هكتار و در ۱۵ كیلومتری ذخیره گاه ارجنك، بزرگ ترین ذخیره گاه جنگلی ارژن استان (۸۸ هكتار) قرار دارد. از نظر ساختار رویشگاهی تفاوت خاصی بین این توده و توده های مدیریت شده ارژن وجود ندارد اما محصور شدن آن در مجاورت كاربری های كشاورزی و دامداری به انزوای مدیریتی این توده باارزش منجر گردیده است.
به گفته محمودی در سال ۱۳۷۱، ۱۴۹ هكتار از اراضی این منطقه از طرف هیات واگذاری اراضی به شركتی به نام طبیعت سبز (تك جم) كه مجموعه كاركنان اداره كل منابع طبیعی و آبخیزداری استان چهارمحال و بختیاری را شامل می شود، واگذار شده است. در نیمه دوم سال ۱۳۹۸ عملیات خاكبرداری و قطع درختان ارژن، اعتراض اهالی محلی را به دنبال داشت. در واكنش به این اعتراضات روابط عمومی اداره كل منابع طبیعی و آبخیزداری استان در اسفند ۹۸ در اطلاعیه ای نظارت بر طرح های واگذاری را متوجه سازمان امور اراضی استان اعلام نموده است.
واگذاری جنگل ها و بیشه های طبیعی مغایر با قانون است
عضو هیات علمی دانشكده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهركرد درباره واگذاری اراضی دشت ارژن چند پرسش را مطرح می كند. او می گوید: چرا چنین توده ای كه در شرایط سخت رویشگاهی قرار دارد، مورد مدیریت شدید حفاظتی قرار نگرفته و تبدیل به ذخیره گاه نشده است؟ چگونه هیات واگذاری اراضی چنین مكانی را كه ارزش اكولوژیك فراوانی دارد، واگذار می كند؟ در صورتیكه مطابق بند الف ماده ۳ ضوابط واگذاری اراضی منابع ملی و دولتی، واگذاری جنگل ها و بیشه های طبیعی ممنوعست.
محمودی ادامه می دهد: چرا اداره كل منابع طبیعی كه خود باید مراقب اراضی ملی باشد، درخواست این واگذاری را داده است؟ بااینكه پس از واگذاری اراضی نظارت بر نحوه فعالیت بر عهده مدیریت اراضی استان است اما این مساله رسالت ذاتی اداره كل منابع طبیعی را كه نگهداشت منابع ملی است، نفی نخواهد كرد.
او تاكید می كند: سازمان بازرسی، سازمان امور اراضی و منابع طبیعی استان لازم است درباره لغو واگذاری انجام شده، هرچه سریع تر اقدام نمایند و اجازه ندهند در لوای كاركنان منابع طبیعی، تعرض به این توده جنگلی مشروعیت یابد و در گام بعدی مقدمات تبدیل منطقه به ذخیره گاه جنگلی فراهم گردد تا اقدامات حفاظتی و احیایی در آن شكل گیرد.
ضرورت حفظ ذخایر ژنتیكی
رحیم ملك نیا، عضو هیات علمی دانشگاه لرستان، نیز درباره اهمیت گونه ارژن و حفظ توده های این گونه در گفت و گو با «شرق» بیان می كند: ارژن از چند نظر اهمیت دارد. این كه یك گونه مهم از نظر ذخایر ژنتیكی است. امسال كه روز جهانی جنگل به نام «جنگل ها و تنوع زیستی» نامگذاری شده است، اهمیت گونه هایی مثل ارژن بیشتر باید مورد توجه قرار گیرد. توقع می رود در این سال، به گونه هایی كه از نظر ژنتیكی برای ما مهم هستند، اهمیت بیشتری بدهیم.
او اضافه می كند: ارژن خواص دارویی و اقتصادی دارد و حتی اگر بخواهیم با جنبه ای كه بعضی ها جنگل را در نظر می گیرند - و خیلی روی جنبه اقتصادی مدیریت جنگل تمركز دارند - این مسئله را بررسی نماییم، ارژن از گونه هایی است كه به سبب خواص دارویی زیادی كه دارد و از قسمت های مختلفش برای تهیه مواد متفاوت مثل مواد ضدعفونی كننده دستگاه گوارش و... استفاده می شود، می تواند منبع درآمدی برای جامعه محلی باشد.
ملك نیا ادامه می دهد: مثل این كه گونه ارژن اخیرا در بعضی استان های زاگرسی گرفتار آفت شده است و این مسئله خطری برای این گونه بشمار می رود. در كنار این خطر باتوجه به ارزش اقتصادی و ژنتیكی این گونه لازم است خیلی بیشتر به حفظ جنگل های ارژن كه در استان های مختلف زاگرسی و البرزی هستند، دقت كنیم.
او درباره دلیل واگذاری اراضی دشت ارژن می گوید: نمی دانم سازمان جنگل ها و اداره منابع طبیعی استان چهار محال و بختیاری كدام شاخص ارزیابی را در نظر گرفته اند كه این منطقه را واگذار كنند. حقیقت این است كه این گونه می تواند وارد باغ هم بشود اما اگر منطقه جنگلی را واگذار نماییم، حتی اگر باغ هم بشود، از نظر محیط زیستی و اكولوژیكی درست نیست.
این عضو هیات علمی دانشگاه لرستان تاكید می كند: به نظر من وقتی منطقه ای دارای ارزش ژنتیكی است، اگر نمی توانیم آنرا حفاظتی اعلام نماییم، دست كم می توانیم رویه ای در پیش بگیریم كه انسان وارد آن نشود و در آن دست نبرد.
سازمان جنگل ها مرجع استعدادیابی است
با توجه به اعلام مردم محلی در خصوص دست كاشت بودن گونه های دشت ارژن آیا واگذاری جنگل دست كاشت مغایر با قانون نیست؟
مصطفی نوری، متخصص و پژوهشگر حقوق منابع طبیعی، در گفت و گو با «شرق» بیان می كند: طبق قانون درباره مناطق جنگلی و با شرایط خاصی جنگل های دست كاشت ممنوعیت واگذاری وجود دارد ولی این كه آیا چنین توده ای جنگل تعریف می شود یا نه، موضوع درخور توجهی است كه باید بررسی شود.
او می گوید: مرجع واگذاری اراضی سازمان جنگل ها نیست و این وظیفه بر عهده امور اراضی است و استعدادیابی برای واگذاری اراضی از جانب سازمان جنگل ها انجام می شود.
نوری به این پرسش كه آیا استعدادیابی این اراضی به درستی انجام شده و واگذاری برای تبدیل شدن به باغ درست بوده است یا نه، این گونه پاسخ می دهد: آن چه اتفاق می افتد، این است كه سازمان جنگل ها عرصه ای را به امور اراضی تخصیص می دهد كه ممكنست هدفی كه سازمان جنگل ها برمبنای آن زمین را در اختیار امور اراضی می گذارد، با هدفی كه نهایتا به كار گرفته شده است، متفاوت باشد. برای این كه بدانیم این تخصیص درست بوده است و نتیجه واگذاری با آن چه مورد تقاضا بوده، یكسان هست یا نه، ابتدا باید بررسی نماییم و ببینیم آیا اتفاقی كه در دشت ارژن افتاده، به درستی انجام شده است یا خیر. یعنی اگر مبنای تقاضا و مسئله ای كه ما به آن زمین را اختصاص دادیم، دقیقا همین موردی باشد كه الان اتفاق افتاده است، بدین سبب واگذاری و تغییر كاربری اراضی دشت ارژن محل سؤال و پرسش است و سازمان جنگل ها باید در این زمینه پاسخگو باشد اما اگر مورد درخواست برای امر دیگری باشد و امور اراضی خارج از آن چه مورد تقاضا بوده، عمل كرده باشد، امور اراضی باید در این زمینه پاسخگو باشد.
به گفته نوری در صورتیكه خلاف طرح، عملی در عرصه های طبیعی رخ دهد، قابلیت پس گرفتن این اراضی وجود دارد. او می گوید: عموما در چارچوب طرحی مصوب، عرصه ای را در اختیار مرجعی قرار می دهند. این واگذاری می تواند به شخص حقیقی و حقوقی باشد. اگر طرح در امتداد هدف انجام شده نباشد، استرداد آن امكان پذیر است. قانون گذار تصریح دارد در صورتیكه مجری طرح در امتداد طرح عمل نكند، امور اراضی و سازمان جنگل ها می توانند آنرا مسترد كنند. ماده سه قانون (حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع) به صراحت مرجع نظارتی را گذاشته است و مرجع نظارتی باید نظارت كند كه عرصه ای كه برای امر خاصی واگذار شده است، در همان راستا و برمبنای پروسه طرح انجام و طرح اجرا شود.
احتمال قصور در امر نظارت
این متخصص و پژوهشگر حقوق منابع طبیعی در واكنش به اعتراضات مردم محلی برای دست نخورده باقی ماندن دشت ارژن و این پرسش كه اگر این اعتراض بجا هست، چرا منابع طبیعی وارد عمل نمی گردد و آیا این سكوت عجیب نیست، می گوید: قاعدتا اگر در واقع این اتفاق افتاده باشد، این سكوت باید معنا دار باشد. معمولا این گونه است كه وقتی منابع طبیعی و امور اراضی باخبر می شوند كه عرصه ای برای طرحی تخصیص داده شده است و در همان راستا، اجرای طرح نمی گردد، باید به این مسئله وارد شوند و طرح را بازگردانند یا به شخص دیگری واگذار می كنند. این مجموعه ها عموما برای اجرای طرح با همان مفاد رأسا اقدام می كنند كه اگر این استرداد یا نظارت صورت نگیرد و شخص مجری در راه هدایت نشود، در بحث نظارت به صورتی قصور كرده اند.
او به این پرسش كه اتفاقات رخ داده در دشت ارژن می تواند مصداق زمین خواری باشد، این گونه پاسخ می دهد: واژه مسلمی با عنوان زمین خواری كه تصریح شده در قانون باشد، هم اكنون نداریم. بدین سبب از نظر حقوقی اگر بخواهیم بدانیم كه این مسئله زمین خواری هست یا خیر، مبتنی بر قانون - هرچند كه لایحه ای در این زمینه تنظیم شده است - تعریفی وجود ندارد تا مصادیق زمین خواری مشخص شود اما نتیجه امر می تواند هم اكنون مفهوم عرفی از زمین خواری را در اذهان محقق كند.
منبع: گل بخر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب