روز جهانی اقدام برای رودخانه ها
گل بخر: در سال 1997 نمایندگانی از بیست كشور در شهر كوریتیبای برزیل گرد هم آمدند تا از لطمه هایی كه سدسازی بر زندگی مردم محلی وارد كرده، سخن بگویند.
یكی از تصمیم های آنان این بود كه ۱۴ مارچ (۲۴ اسفند) را روز جهانی حفاظت از رودخانه ها در مقابل سدسازی اعلام كنند. در سال های بعد از آن، عنوان این مناسبت به «روز جهانی اقدام برای رودخانه ها» تغییر یافت. هدف این بود كه صدایی هماهنگ، از نقاط مختلف جهان و از طرف مردم عادی در نقد طرح های عمرانی تخریبگر رودخانه ها به گوش جهانیان رسانده شود.
چند دهه است كه بیشتر مدیران آب كشورهای مختلف، ازجمله ایران، با عنوان هایی مانند «تأمین آب»، «توسعه ی منابع آب» و «مهار سیلاب» به سدسازی، تغییر دادن مسیر رودها، انتقال آب از یك حوضه به حوضه ای دیگر، و تبدیل بخش هایی از بستر تاریخی رودها به كانال اقدام نموده اند. در ایران ده ها میلیارد دلار صرف این كار شده، صدها روستا و هزاران اثر یا محوطه ی تاریخی به زیر آب رفته، ده ها هزار انسان از روستاهای خود رانده شده یا مراتع و كشتزارهای خودرا از دست داده اند، و تالاب ها و دریاچه های بی مانندی با كم یا متوقف شدن آب رودخانه ها در پایین دستِ سدها، خشك و به كانون گردوخاك بدل شده اند. اما، نتیجه ی به دست آمده از این كارها تناسبی با این همه هزینه ی مادی و اجتماعی نداشته و برعكس، هم مشكل آب عمیق تر و هم تعداد سیل های مخرب بیشتر شده است.
در این یادداشت نمی توان حتی به گوشه ای از انتقادهای وارد بر طرح های آبیِ متداول اشاره كرد؛ یادآور می شوم كه در دو دهه ی گذشته و بخصوص در چند سال گذشته چند كتاب، صدها مقاله، و هزاران یادداشت با استدلال ها و مطالعه های موردیِ بی شمار درباره ی آثار زیانبار طرح های سدسازی و انتقال آب در ایران نوشته شده است. همینطور اعتراض های پرشمار اجتماعی از طرف مردم لطمه دیده از این طرح ها صورت گرفته، و البته در چند مورد و چند مقطع كوتاه (مانند دوره ی نخست ریاست جمهوری روحانی) حتی مقام های دولتی بلندپایه ای چون وزیر نیرو و شخص رئیس جمهور، زبان به نقد برنامه های آبی گشودند. با این وجود، همچنان در این حوزه با تأخیر در پاسخِ درخور از طرف مقام های مسوول روبرو می باشیم. دكتر كورش برارپور پژوهشگر و نظریه پرداز توسعه ی پایدار، این روزها نكته ی خوبی را (با نگاه به اقدام های حاكمیت در زمینه ی بیماری كرونا) مطرح كرده است: «تأخیر، از بارزترین خاصیت های نظام كشورداری ایران است.»
تأخیر مقام های دولتی در توجه به انتقادهای فراوانی كه از طرف صدها كارشناس و كنشگر و صدها هزار اهالی حریم رودخانه ها و تالاب ها به طرح های آبی كشور وارد است، و تأخیر در اعتنا به رودخانه های كشور كه یكی بعد از دیگری به دنبال ساخت وسازهای رنگارنگ در راه و حریم، حیات طبیعی خودرا از دست می دهند، بهای سنگینی را بر اقتصاد، محیط زیست، و آینده ی كشور تحمیل كرده و خواهد نمود. روز جهانی اقدام برای رودخانه ها، فرصتی است برای یادآوری این نكته ی حیاتی كه باید یك بازبینی انتقادی ریشه ای در برنامه های عمرانی مربوط به رودخانه ها و یك تغییر اساسی در ساختار مدیریت منابع آب كشور صورت گیرد.
*كنشگر محیط زیست
۴۷۴۷
منبع: گل بخر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب